Ebru Sanatı'nda kullanılan malzemeler

     Boya : Ebru yapımında kullanılan boyalr genellikle toprak ya da pigment boyalardır. Bu boyalarda suyla kolayca karışması ve yağ içermemesi özellikleri aranır.Toprak boyalar, hazır olarak alınabileceği gibi aynı zamanda doğada bulunan renkli topraklardan da elde edilebilir.Ancak kullanmadan önce denemekte fayda vardır. Suda eriyen ve yağ içeren boyalar kullanıldığında boyalar kullanıldığında boyaların bir kısmı kitreyi kirlettiği gibi kitre üzerinde durmaz ve dibe çöker ya da yüzey gerilimi yaparak ikinci boyayı kabul etmez.
    
   Toprak boyaların hazırlanması : Boyaları ezmek için, iki buçuk santimetre kalınlığında üzeri pürüzsüz bir mermer ya da kalın bir cam gereklidir. Ezme işlemin de desteseng ( el taşı ) kullanılmaktadır.Boyaları bol miktarda ezersek boyaların dinlenmesi ve olgunlaşması sağlanmış olur.Ezilecek boya mermerin bir ucuna iki yemek kaşığı konulur, ortası çukurlaştırılır ve içine su konulup bir süre beklenir.Boya  suyu çekince , tekrar su eklenir.Sonra spatül yardımıyla boya macun kıvamına getirilir.Desteseng ( el taşı ) ile uç kısımdan alınan boya sekiz ( 8 ) çizilerek bir uçtan diğer uca kadar köşedeki boya bitinceye kadar kuvvetlice ezilir.Arada bir mermere biraz da su serpilerek mermer üzerindeki boyanın kurumamasısağlanır.Her boya en az 15-20 dakika ezilmelidir.
Ezilen boyalar spatül yardımıyla toplanıp  ana kap denilen büyükçe bir cam kavanoza alınmalıdır.Bütün boya ezildikten sonra ana kabımızın üstüne bir miktar su koyulur ve dinlenmeye bırakılır.Bazı boyalarda ise durum biraz farklıdır. Bunlar pigment boyaların bir kısmı,siyah is, pigment mor, beyaz yaldız ve sedef çeşitleri, su ile karışmadıkları için mermer üzerinde ezme işlemi yapılırken bu boyaların içine bir miktar öd damlatılır.

 Topraktan Boya Elde Edilmesi : Yurdumuzun çeşitli bölgesinde farklı renkli topraklar bulunmaktadır. İstanbul'un Çamlıca toprağından kırmızı rengin değişik tonlarını bulabiliriz.Edirne'nin gri toprağı, Kastamonu Gövdere'nin siyah toprağı, Erzurum'un kahverengi, Göreme'nin beyaz ve kirli beyazı, Kütahya'nın aşı boyası (kırmızı toprak), Amasya'nın kırmızı gülbaharı, Kilis'in felhan denilen kırmızı toprağı, Sivas'ın koyu kahverengi toprağı, Alanya'nın sarı toprağı, Burdur'un sarı zırnığı v.b. Bu topraklara su katıp karıştırılır, bir süzgeçten geçirilir. Süzgeçteki, iri taneler atılıp kalan kısmın renkleri alınarak çok güzel kaliteli boyalar elde edilir.

  Su : Ebru yapımında eskiden yağmur suyu kullanılırmış. Bu nedenle suyun içme suyu olması veya kireç derecesi düşük, kaynatılmış ve bekletilmiş su kullanılması uygundur.

  Kitre: Ebrunun suyu, Astragalus geven türlerinin gövdesinde meydana gelen bir zamktır. Türkiye, İran, Kafkasya ve Afganistan'da elde edilmektedir.Türkiye 'de 380 kadar Astragalus türü bulunmaktadır.Kitre yerine keten tohumu, salep, ayva çekirdeği, deniz kadayıfı, hilbe(bey tohumu) kullanılabilir.

  Arap Zamkı : Akasya ağacının çeşitlerinden elde edilen bir cins zamk. Arap Zamkı "yazılı ebru" yapımında kullanılır.Fakat günümüzde kullanımı daha pratik olan 3M kullananlarda vardır.

  Öd : Teknedeki kitreli suyun üzerinde boyaların dibe çökmeden yayılasını sağlar. Ebru yapımında özellikle sığır ödü kullanılır. Sığır ödü benmari usulüyle kaynatılır,soğumaya bırakılır.Ne kadar çok kaynatılırsa o kadar kaliteli öd elde edilir.Boyaların kitre üzerinde dağılması, boyadaki öd miktarına bağlıdır.Öd miktarı çok ise boya fazla açılır, az ise küçük açılır.

Ayrıca öd boyanın dibe çökmesini ve renklerin birbirine karışmasını engeller.Öd boyaya yapışkanlık verir.Aynı zamanda boyanın parçalanmasını (ezilmesini) sağlar.

    Kağıt : Tekne büyüklüğünde kesilen her türlü kağıda ebru yapılabilir.Tabii çeşitli kağıtlarda kullanılabilir.Ayrıca kağıt yerine çeşitli kumaşlar, cam, tahta ve çinicilikte kullanılan bisküviler de kullanılabilir.

   Tekne : İçerisinde kitrenin bulunduğu,ebru yapımı gerçekleştirilen kaptır.Genellikle galvanizli paslanmaz sacdan yapıldığı gibi, çinko, cam ve ağaçtan bile yapılabilir. İstenilen ebatta yaptırılabilir.
"Tekne açmak" ; ebrucunun ebru yapmaya başlaması anlamına gelen bir sözdür. "Tekne kapamak" ; çalışmanın bitmesi anlamına gelen bir sözdür. "Tekne var" demek teknenin açık olduğunu belirtir. "Tekne kapağı" ; ebrucunun son yaptığı ebruyu tekneden almadıysa bu ebruya kapak  ebru denir. Teknenin üstü açık kalırsa kitre kaymak bağlar ya da toz...vb. düşebilir. Bu nedenle ya son ebru tekneden alınmaz ya da başka bir boş kağıtla tekne kapatılır.

   At kılı : Yaşlı at kuyruğu. Ebru yaparken kullandığımız fırçanın kılları at kılı olmalıdır. Yapacağımız ebru çeşitine göre fırça kalınlıkları değişir.


  Tel : Çeşitli kalınlıklarda paslanmaz çelikten, sarı bakırdan veya pirinç tellerden bir tahtaya (ağaç dallarına ) yerleştirilerek biz denilen alet yapılır. Hatip, gelgit, çiçekli ebru yapımın da kullanılır.


  El Taşı (Desteseng) : El taşı toprak boyaları ezmeye yarayan taştır. Ayrıca porselenden, cam veya başka sert taşlardan da yapılabilir.

  Kürek (spatül) :  Boyaları ezerken, tezgah üzeriene dağılan boyaları toplamaya  yarayan alettir.


  Tarak : Ebru yapımında atılan boyalara hareket vermek için kullanılan bir alettir. Taraklar çeşitli boy ve şekillerdedir. İnce uzun çıta üzerine eşit aralıklarla paslanmaz çelik veya sarı tellerin kesilerek, tarak dişleri gibi dizilmesiyle elde edilir.


  Fırça : Boyaları tekne üzerine serpmeye yarar. Ebrucu fırçasını at kuyruğu kılından kendi yapar.


  Fırça yapımı : Daha önce at kuyruğunun alınıp yıkanmış ve temizlenmiş kıllardan 3-6 mm kalınlığında bir tutam alınarak ortadan bir iple bağlaır.Gül dallarının ucuna daha önceden yapıştırıcı sürülür. Kılların arası açılarak gül dalının ortasına yerleştirilir.Dalların uç kısmına (kıllar dalın bitiminden yaklaşık iki parmak içerde olacak şekilde) Sağ elimizdeki ipi "n" şekline getirip dalın üst kısmına yerleştirilir. Bir ucu aşağıda bırakılır. Uzun kısmını elimize alıp dalın uç kısmının 2 mm ilerisinden başlayarak elimizdeki naylon, ipek ya da sağlam bir iple sıkıca sarılır.İp bitmeye yakın; elimizde sardığımız "u" şeklinde bıraktığımız uçtan geçirilir ve düğüm atılır. Daha sonra iplerin fazlalıkları kesilir. Üst kısımda 1,5 cm kıl bırakılıp kenarları hafif yuvarlak şekilde düzgünce kesilir. Alt kısımdaki kılların ipten 2mm sonrası (sapın tahta kısmının kesilmemesine dikkat ederek ) maket bıçağıyla iyice kesilir,düzeltilir.Kurumaya bırakılır.Kuruduktan sonra kullanıma hazırdır.


  

Kaynak : Salih ELHAN ( Ebru sanatçısı)